Haú to Ríd an Raít Naijíriá Píjin
Dis na wétín yu go sí fọ dís pej:
1. Di Naijíriá Píjín Álfábẹt
2. Haú to tọ́k di Álfábẹt im sain-dẹm
3. Naijíriá Píjín Vául-dẹm
4. Naijíriá Píjín Kọ́nsónanti-dẹm
5. Tón Mak-dẹm
Naijíriá Píjín (NP) Álfábẹt
Naijíriá Píjín Álfábẹt (NPA) nọ́ bi Ínglísh Álfábẹt. NPA rizẹ́mbúl plẹ́ntí ọ́dá Naijíriá lángwej-dẹm álfábẹt. I rízẹ́mbúl Kamẹrún Píjin an Krió (Siẹra Lión Píjín) álfábẹt tuu. Bọt NP álfábẹt bi di spẹ́shál álfábẹt fọ di lángwej.
Na Tátí (30) sain dé fọ Naijíriá Píjín Álfábẹt. Yu fít yúz bíg ọ smọ́l sain-dẹm ték raít di álfábẹt.
Haú to Tọ́k Naijíriá Píjín Álfábẹ́t Sain-dẹm
A
Big
A
Smọl
a
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Ánsa
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
ánsa
B
Big
B
Smọl
b
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Bẹg
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
bẹg
Ch
Big
Ch
Smọl
ch
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Chia
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
chia
D
Big
D
Smọl
d
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Dọg
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
dọg
E
Big
E
Smọl
e
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Eroplen
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
eroplen
Ẹ
Big
Ẹ
Smọl
ẹ
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Ẹg
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
ẹg
F
Big
F
Smọl
f
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Fain
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
fain
G
Big
G
Smọl
g
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Gud
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
gud
Gb
Big
Gb
Smọl
gb
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Gbagbatí
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
gbagbatí
H
Big
H
Smọl
h
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Hẹ́vun
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
hẹ́vun
I
Big
I
Smọl
i
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Ínsaid
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Ínsaid
J
Big
J
Smọl
j
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Jam
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
jam
K
Big
K
Smọl
k
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
King
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
king
Kp
Big
Kp
Smọl
kp
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Kpátákpátá
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
kpátákpátá
L
Big
L
Smọl
l
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Land
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
land
M
Big
M
Smọl
m
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Man
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
man
N
Big
N
Smọl
n
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Nem
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
nem
O
Big
O
Smọl
o
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Ópun
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
opun
Ọ
Big
Ọ
Smọl
ọ
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Ọ́krọ
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
ọkrọ
P
Big
P
Smọl
p
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Papá
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
papá
R
Big
R
Smọl
r
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Rod
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
rod
S
Big
S
Smọl
s
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Sidọn
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
sidọn
Sh
Big
Sh
Smọl
sh
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Shu
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
shu
T
Big
T
Smọl
t
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Tek
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
tek
U
Big
U
Smọl
u
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Una
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
una
V
Big
V
Smọl
v
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Vẹks
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
vẹks
W
Big
W
Smọl
w
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Wúman
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
wúman
Y
Big
Y
Smọl
y
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Yam
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
yam
Z
Big
Z
Smọl
z
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
Zink
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
zink
-
Big
-
Smọl
zh
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
-
Tọ́k di Sain as i dé fọ…
mẹ́zhọ
Naijíriá Píjín Vául-dẹm
Na sẹ́vún (7) vául dé fọ Naijíriá Píjín álfábẹt. Dẹm bi:
A
Big
A
Smọl
a
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
Ánsa
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
ánsa
E
Big
E
Smọl
e
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
Eroplen
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
eroplen
Ẹ
Big
Ẹ
Smọl
ẹ
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
Ẹg
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
ẹg
I
Big
I
Smọl
i
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
Ínsaid
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
ínsaid
O
Big
O
Smọl
o
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
Ópun
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
ópun
Ọ
Big
Ọ
Smọl
ọ
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
Ọ́krọ
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
ọ́krọ
U
Big
U
Smọl
u
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
Una
Mék Yu Tọ́k di Saund as i dé fọ…
una
Naijíriá Píjín Kọ́nsónanti-dẹm
Naijíriá Píjín álfábẹt gẹ́t twẹnti-tírí (23) kọ́nsónanti. Dẹm bi:
B
Big
B
Smọl
b
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Bẹg
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
bẹg
Ch
Big
Ch
Smọl
ch
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Chia
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
chia
D
Big
D
Smọl
d
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Dọg
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
dọg
F
Big
F
Smọl
f
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Fain
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
fain
G
Big
G
Smọl
g
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Gud
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
gud
Gb
Big
Gb
Smọl
gb
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Gbagbatí
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
gbagbatí
H
Big
H
Smọl
h
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Hẹ́vun
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
hẹ́vun
J
Big
J
Smọl
j
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Jam
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
jam
K
Big
K
Smọl
k
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
King
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
king
Kp
Big
Kp
Smọl
kp
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Kpátákpátá
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
kpátákpátá
L
Big
L
Smọl
l
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Land
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
land
M
Big
M
Smọl
m
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Man
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
man
N
Big
N
Smọl
n
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Nem
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
nem
P
Big
P
Smọl
p
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Papá
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
papá
R
Big
R
Smọl
r
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Rod
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
rod
S
Big
S
Smọl
s
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Sidọn
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
sidọn
Sh
Big
Sh
Smọl
sh
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Shu
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
shu
T
Big
T
Smọl
t
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Tek
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
tek
V
Big
V
Smọl
v
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Vẹks
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
vẹks
W
Big
W
Smọl
w
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Wúman
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
wúman
Y
Big
Y
Smọl
y
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Yam
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
yam
Z
Big
Z
Smọl
z
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
Zink
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
zink
-
Big
-
Smọl
zh
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
-
Tọ́k di Saund As I dé fọ…
mẹ́zhọ
Tón Mak-dẹm
Naijíriá Píjin (NP) na tón lángwej wé gẹ́t haí ton-dẹm laik dis: ( ́ ) an ló ton-dẹm laik dis: ( ̀ ). Di ton-dẹm de hẹ́lẹ́p pípul wé de spík NP mék dẹm spík im wọd-dẹm fọ kọrẹ́t wè.
Fọ éní NP wọd wé níd mék yu mák di ton-dẹm, na ónlí di haí ton-dẹm yu go mak. Nọ́máli, dẹm nọ́ de mák ló ton-dẹm, sékọf sé ples wiá dẹm dè fọ NP plẹntí wẹ́l wẹl.
Éniwe, yu fít yúz ló tón mak-dẹm ték mák wọ́d-dẹm wé haú to spẹ́l dẹm bi di sem, bọt wétín dẹm min nọ́ bi di sem. Mék yu sí sọm ẹzámpul fọ ọ́nda:
pàpá
NP Wọd
pàpá
Wét́in di Wọd Min
di man wé bi pẹ́sin pàpá
pàpà
NP Wọd
pàpà
Wét́in di Wọd Min
óld man
màmá
NP Wọd
màmá
Wét́in di Wọd Min
di wúman wé bi pẹ́sin màmá
màmà
NP Wọd
màmà
Wét́in di Wọd Min
óld wúman
fádá
NP Wọd
fádá
Wét́in di Wọd Min
Rẹ́vrẹ́n fáda fọ kátọ́lík chọch
fádà
NP Wọd
fádà
Wét́in di Wọd Min
di man wé bi pẹ́sin pàpá
sìsí
NP Wọd
sìsí
Wét́in di Wọd Min
gẹl ọ wúman wé yú an am gẹ́t di sém màmá an pàpá
sísì
NP Wọd
sísì
Wét́in di Wọd Min
shọ́t fọm fọ ték kọ́l di mọní wé im nem na 'síks pẹns'
bábà
NP Wọd
bábà
Wétín di Wọd Min
pẹ́sin wé de báb pípul hea
bàbá
NP Wọd
bàbá
Wétín di Wọd Min
i) di man wé bi pẹ́sin pàpá. ii) óld man
àwà
NP Wọd
àwà
Wétín di Wọd Min
wẹ́n yu tọ́k sé sọ́mtin bilọ́ng to una. Fọ ẹzámpul: àwà móto
áwà
NP Wọd
áwà
Wétín di Wọd Min
wẹ́n yu de tọ́k abaut taim. Fọ ẹzámpul "A wét fọ am fọ wọ́n áwà bọt i nó kọm."
sístà
NP Wọd
sístà
Wétín di Wọd Min
i) haú dẹm de kọ́l síniọ́ nọs fọ họ́spítal; ii) haú dẹm de kọ́l gẹl ọ wúman wé ím an pẹ́sin gẹ́t di sém mamá an papá. Fọ ẹzámpul: Dát wúman na mai mamá sístà
sìstá
NP Wọd
sìstá
Wétín di Wọd Min
haú yu go kọ́l gẹl ọ wúman wé yú an am gẹ́t di sém mamá an papá. Fọ ẹzámpul: Sìstá, a go kọ́m yọ haus tumóro.
Vául-dẹm Haí an Ló Ton
A
Bíg Vául Haí Ton
Á
Smọ́l Vául Haí Ton
á
E
Bíg Vául Haí Ton
É
Smọ́l Vául Haí Ton
é
Ẹ
Bíg Vául Haí Ton
Ẹ́
Smọ́l Vául Haí Ton
ẹ́
I
Bíg Vául Haí Ton
Í
Smọ́l Vául Haí Ton
í
O
Bíg Vául Haí Ton
Ó
Smọ́l Vául Haí Ton
ó
Ọ
Bíg Vául Haí Ton
Ọ́
Smọ́l Vául Haí Ton
ọ́
U
Bíg Vául Haí Ton
Ú
Smọ́l Vául Haí Ton
ú
A
Bíg Vául Ló Ton
À
Smọ́l Vául Ló Ton
à
E
Bíg Vául Ló Ton
È
Smọ́l Vául Ló Ton
è
Ẹ
Bíg Vául Ló Ton
Ẹ̀
Smọ́l Vául Ló Ton
ẹ̀
I
Bíg Vául Ló Ton
Ì
Smọ́l Vául Ló Ton
ì
O
Bíg Vául Ló Ton
Ò
Smọ́l Vául Ló Ton
ò
Ọ
Bíg Vául Ló Ton
Ọ̀
Smọ́l Vául Ló Ton
ọ̀
U
Bíg Vául Ló Ton
Ù
Smọ́l Vául Ló Ton
ù
Tón mák-dẹm fọ Naijíriá Píjín Vául-dẹm an ẹzámpúl ọf wọd-dẹm wé gẹ́t haí tón mak. Mék yu lúk wẹ́l wẹl an yu go sí sé ló ton-dẹm nọ́ gẹ́t mak.
a
Vául
a
NP Wọd & Haí Tón Mak
ápul
é
Vául
é
NP Wọd & Haí Tón Mak
ték di pikin
ẹ́
Vául
ẹ́
NP Wọd & Haí Tón Mak
ẹ́lẹ́fant
í
Vául
í
NP Wọd & Haí Tón Mak
ígul
ó
Vául
ó
NP Wọd & Haí Tón Mak
ópun
ọ́
Vául
ọ́
NP Wọd & Haí Tón Mak
ọ́mbrẹ́la
ú
Vául
ú
NP Wọd & Haí Tón Mak
shúméka
Dọt-fọ-ọ́ndá ‘e’ an ‘o’ Vául-dẹm
Dis na di dọt wé dé ọ́ndá ‘e’ an ‘o’ fọ Naijíriá Píjin (NP), an wé yu fít yúz to mék ‘e’ an ‘o’ mék dẹm bi ‘ẹ’ an ‘ọ’.
Di dọt-dẹm go hẹ́lẹ́p yu wé de ríd NP mék yu sabí haú di saúnd ọf di vául-dẹm dé dífrẹ́n frọm ích ọdá.
I go ọ́lsó hẹ́lẹ́p yú sabí haú to spík di dífrẹ́n difrẹ́n vául-dẹm.
e
Vául
e
NP Wọd-dẹm
plet
Wétín di Wọd Min & Ẹzámpul.
Plet wé dẹm de ték pút chọp. Ẹzámpul: Abẹg mék yu pút mai chọp fọ klín plet.
ẹ
Vául
ẹ
NP Wọd-dẹm
ẹg
Wétín di Wọd Min & Ẹzámpul.
Ẹg wé sọm wúmán animal-dem an wúmán bẹd-dẹm laik wúmán chíkin de lè. Ẹzámpul: Gini fául ẹg swít pás chíkin ẹg.
o
Vául
o
NP Wọd-dẹm
got
Wétín di Wọd Min & Ẹzámpul.
Wọ́n ánímal wé gét họn an plẹ́ntí hea, an wé pípul de chọ́p im mit an drínk im mílik. Ẹzámpul: Mai papá kíl wọ́n bíg got fọ Krísmas.
ọ
Vául
ọ
NP Wọd-dẹm
lọv
Wétín di Wọd Min & Ẹzámpul.
To laík pẹ́sin wẹ́l wẹl. Ẹzámpul: Na ríl lọv bi dat.